مرکز مطالعات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی ، تحت نظارت یونسکو (مقوله 2)

(Health Related Basic Sciences and Human Nutrition)

پیش نویس اساس‌ نامه پیشنهادی

مصوب نشست عادی نخست شورای حکام مرکز مطالعات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی

مشهد

-- و -- --- ماه 1396، مشهد، جمهوری اسلامی ایران

 

مادّه ی 1

مقدمه

گسترش روز افزون علم و دانش بشری سبب شده تا آینده بهتری برای زندگی بشری ایجاد شود. از علوم پیشرو در این زمینه علوم پزشکی است که در بخش های متعددی در حال رشد و بالندگی است. علوم پایه پزشکی و علوم تغذیه ای نقش بسیار ویژه ای در گسترش افق های پیشروی انسان داشته است که سهم به سزایی در شناخت بیماری ها ، تشخیص و درمان آنها داشته است.

دانشگاه علوم پزشکی مشهد با هدف گسترش علوم پایه مرتبط با سلامت و تغذیه انسانی با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و با توجه اسناد بالادستی توسعه علمی و کشور و همچنین در راستای اهداف سازمان یونسکو اقدام به تاسیس مرکز مطالعات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی نموده است.

به‌موجب قطع‌نامه ی شماره‌ی -----، که طیّ آن جمهوری اسلامی ایران (از این به بعد، «دولت»)، در جریان سی و نهمین نشست کنفرانس عمومی یونسکو مجاز به تأسیس یک مرکز مطالعاتی منطقه ای برای مطالعات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی در حوزه ی آسیای غربی و مرکزی، تحت نظارت یونسکو (مقوله ی 2)، (از این به بعد، «مرکز»)، در خاک خود گردید، و روال های قانونی و اداری مربوطه توسط دولت و یونسکو پی‌گیری شدند.

متن حاضر، که بر اساس موافقت نامه ی مورخ ---- ----2017 ، منعقده فی‌مابین دولت، به نمایندگی معاون رئیس‌ جمهوری اسلامی ایران و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (از این به بعد، «سازمان»)، از یک سو، و دبیر کل یونسکو، از سوی دیگر، «در موضوع تأسیس یک مرکز مطالعاتی منطقه ا‌‌ی در مشهد برای مطالعات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی در آسیای غربی و مرکزی، تحت نظارت یونسکو (مقوله ی 2)»، (از این به بعد، «موافقت نامه»)، تنظیم شده است، حاوی اساسنامه ی مرکز مطالعات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی در آسیای غربی و مرکزی، تحت نظارت یونسکو (مقوله ی 2) می باشد.

 

ماده ی 2

اهداف

اهداف مرکز به قرار زیر است:

الف) ارتقای سطح تحقیقات در حوزه علوم پایه پزشکی شامل: بیوشیمی، ژنتیک، تغذیه انسانی، بیوفیزیک، فیزیولوژی، آناتومی، میکروب شناسی و آسیب شناسی، ایمنی شناسی، پزشکی مولکولی (علوم سلولی و مولکولی حیات) 

ب) تقویت ظرفیت ها و همکاری ها در سطح منطقه در زمینه های شناسایی، فهرست برداری، مستند سازی و مطالعه ی علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی ؛

پ) پیشبرد و هماهنگ سازی تحقیقات علمی و فنی با هدف توسعه، مدیریت و ارزش یابی اقدامات در ارتباط با مطالعات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی حاضر در منطقه؛

 

ماده ی 3

کارکردها

موارد زیر کارکردهای مرکز را تشکیل می دهند:

الف) ایجاد و به‌ روزرسانی یک نظام اطلاع رسان خودکار برای ثبت و مرتبط‌ سازی مؤسسه‌ های دولتی و غیردولتی، مؤسسه‌های تحقیقاتی، آموزشی، ، سازمان های مرتبط با تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی، و متخصصان منفرد دخیل در امر تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی و در آن دسته از کشورهای منطقه که آمادگی خود را برای همکاری از طریق مرکز اعلام کرده اند؛

ب) گردآوری و انتشار مقالات در زمینه‌ ی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی و همچنین همکاری با کشورهای عضو مرکز با هدف توسعه تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی برای بهبود زندگی بشری و توسعه پزشکی در خاک خود اجرایی می نمایند؛

پ) برگزاری کارگاه و همایش با هدف توسعه ی روش شناسی های پژوهشی و پیشبرد مطالعات در موضوع تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی شامل پژوهش پیرامون توسعه‌ ی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی

ت) برگزاری کارگاه و سمینار با هدف شناسایی و ارتقای اقدامات تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی جهت پیشنهاد دادن به یونسکو و سازمان های مرتبط با علوم پزشکی

ث) ایجاد شبکه ای از نمایندگان مراکز تحقیقاتی مرتبط، برای هماهنگ‌ سازی فعالیت ها درزمینه‌ ی ظرفیت‌ سازی و توسعه تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی

ج) برگزاری کارگاه و سمینار به منظور ظرفیت سازی که به عضویت مرکز درآمده‌ اند، در زمینه ی تحقیقات و گسترش علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی

چ) همکاری و تبادل اطلاعات با دیگر مراکز مقوله ی 2 در آسیا و خارج از این قاره، که در حوزه ی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی  

 

ماده ی 4

جایگاه حقوقی

مرکز از جایگاه حقوقی یک مؤسسه‌ ی بین‌ المللی مستقل وابسته به یونسکو، به‌ عنوان یک مرکز مقوله ی 2، تحت نظارت یونسکو، برخوردار خواهد بود. از این طریق، مرکز قادر خواهد بود ارتباطاتی را با کشورهای منطقه و در صورت فراهم بودن زمینه، دیگر کشورها، بر اساس زمینه های علمی مشترک برقرار نماید، تا زمینه ی همکاری های فی‌ مابین ایجاد گردد.

مرکز، ضمن حفظ استقلال خود، به سازمان مرتبط خواهد ماند، در مشهد، پایتخت معنوی کشور جمهوری اسلامی ایران، مستقر خواهد بود، و در چارچوب قوانین و مقررات دولت تلاش خواهد کرد تا به کسب جایگاه حقوقی شایسته نائل آید، و با استفاده از ظرفیت های مورد نیاز، در جهت تحقق اهداف ترسیم شده و انجام وظایف محوّله حرکت نماید. مرکز، ضمن تقیّد به قوانین داخلی کشور ایران، از استقلال و اختیار حقوقی لازم برای انجام فعالیت های خود، و همچنین ظرفیت لازم برای تحقق موارد زیر برخوردار خواهد بود:

الف) عقد قرارداد؛

ب) تثبیت روال های حقوقی؛

پ) جذب و اعطای تملک های منقول و غیرمنقول.

ماده ی 5

تشکیلات

مرکز در نظام اداری خود برخوردار از زیر مجموعه‌های زیر خواهد بود:

5-1- شورای حکّام

هدایت مرکز و نظارت بر آن بر عهده ی شورای حکّام آن، مرکب از اعضای زیر خواهد بود:

الف) وزیر بهداشت به عنوان عالی ترین مقام سازمان؛

ب) نمایندگان 4 کشور همسایه (یک نماینده از هر کشور)؛

پ) یک نفر نماینده‌ ی دبیر کل یونسکو؛

ت) یک نفر نماینده ی کمیسیون ملّی یونسکو ایران؛

ث) سه متخصص برجسته در حوزه ی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی به انتخاب شورای انقلاب فرهنگی

ج) فرماندار خراسان رضوی

چ) رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی

ح) رئیس مرکز یونسکو

5-1-1- دوره‌ ی تصدی اعضای شورای حکّام چهارساله خواهد بود.

5-1-2- ضروری است شورای حکّام، در نخستین نشست خود، نسبت به انتخاب رئیس خود، برای یک دوره ی چهارساله، از طریق رأی‌ گیری، اقدام نماید.

5-1-3- هرگونه پیشنهادی در ارتباط با تغییر رئیس شورای حکّام قبل از اتمام دوره ی چهارساله ی مورد اشاره، مستلزم اخذ دو سوم آرای موافق از جمع آرای مأخوذه از اعضای شورای حکّام خواهد بود.

5-1-4- رئیس شورای حکّام، پس از انتخاب شدن با رأی اعضای شورای حکّام در جریان یکی از نشست های آتی آن (ن‌ک 5-3)، توانایی صدور حکم انتصاب رئیس مرکز را دارا خواهد بود.

5-1-5- شورای حکّام مختار است مدعوین بیشتری را به نمایندگی از سوی کشورهای دیگر، به جلسات خود فرا بخواند.

5-1-6- همچنین، شورای حکّام این اختیار را خواهد داشت، به‌ منظور پیگیری امور تخصصی محوّله، نمایندگانی از اجتماعات محلی معرفی شده توسط اعضا یا متخصصان برجسته ی بیشتری در حوزه ی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی را به جلسات خود دعوت نماید.

5-1-7- حضور اعضای مدعو مورد اشاره در 5-1-5 و 6-1-5 در جلسات شورای حکّام، صرفاً، به منظور ارائه‌ ی نظرات مشورتی است؛ این اعضا از حق رأی برخوردار نخواهند بود.

5-1-8- وظایف شورای حکام

شورای حکام مرکز جلسات «عادی» خود را، بر اساس نظمی خاص، و دست‌ کم به شکل سالانه برگزار خواهد کرد. جلسات «فوق‌العاده» با فراخوان رئیس شورای حکام یا به ابتکار شخص وی، و یا به پیشنهاد دبیر کل یونسکو، یا دو سوم اعضاء برگزار خواهد شد.

5-1-8-1- شورای حکام مرکز مسئولیت پیگیری موارد زیر را بر عهده دارد:

الف) تصویب آیین کار خود؛

ب) تصویب راهبرد و برنامه های بلند مدت و میان‌ مدت مرکز؛

ت) تصویب برنامه ی کاری سالانه و بودجه مرکز؛

ث) تصویب ساختار و منابع انسانی دبیرخانه (تشکیلات)؛

ج) بازبینی گزارش‌های سالانه‌ ی تسلیم شده توسط رئیس مرکز؛

ح) انتخاب اعضای هیئت اجرایی مرکز، انتصاب رئیس مرکز، و انتخاب کمیته های تخصصی/ مشورتی مرکز (مشروط به آنکه کمیته‌ های مورد اشاره تشکیل شوند)؛

خ) اتخاذ تصمیم در خصوص مشارکت سازمان های بین‌دولتی منطقه ای و سازمان های بین‌المللی در کار مرکز، ضمن توجه به موافقت های موجود یا آتی فی مابین دولت ها و سازمان ها.

5-2-هیئت اجرایی

به‌ منظور حصول اطمینان از عملکرد مطلوب مرکز در فاصله‌ ی میان نشست های شورای حکام، یک هیئت اجرایی تام‌ الاختیار مرکب از 5 عضو منتخب و منتصب از سوی شورای حکام، تشکیل خواهد شد. هیئت اجرایی دو مرتبه در سال تشکیل جلسه خواهد داد.

5-2-1- کارکرد هیئت اجرایی بر اساس آیین کار هیئت اجرایی خواهد بود که مقرر است پیش‌ نویس آن، در جریان نخستین سال پس از تشکیل نخستین شورای حکام، توسط دبیرخانه ی مرکز تهیه شود (رک 4-5)، و توسط هیئت اجرایی مورد اشاره، در نخستین نشست آن، به تصویب برسد.

5-2-2- ترکیب هیئت اجرایی با ارجاع به آیین کار هیئت اجرایی تعیین خواهد گردید.

5-2-3- شورای حکام، در جریان نخستین نشست خود، نمایندگانی را برای عضویت در شورای اجرایی، برای سال نخست، تعیین و منصوب خواهد کرد؛ نمایندگان مزبور در مرتبه‌ی «اعضای موقت هیئت اجرایی» در طول نخستین سالی که تا زمان تدوین و تصویب آیین کار هیئت اجرایی مرکز باقی است، به انجام‌ وظیفه خواهند پرداخت.

5-2-4- آیین کار هیئت اجرایی نحوه ی انتصاب و/ یا انتصاب مجدد اعضای هیئت مزبور را تعیین خواهد نمود.

5-2-5- وظایف هیئت اجرایی مرکز

هیئت اجرایی مرکز وظیفه خواهد داشت:

الف) بر اجرای برنامه ها و فعالیت های مصوب مرکز نظارت داشته باشد؛

ب) برنامه‌ها و بودجه‌ ی مرکز، همچنین پیش نویس مصوبات شورای حکام را، به‌ منظور ارائه ی پیشنهاد به شورای حکام در ارتباط با راهبرد و برنامه‌ های بلند مدت و میان‌ مدت مرکز، بازبینی نماید.

5-3- ریاست

رئیس مرکز برای یک دوره ی چهارساله و پس از کسب دوسوم آرای موافق مأخوذه از اعضای حاضر در یکی از جلسات شورای حکام، انتخاب خواهد شد.

5-3-1- رئیس مرکز، در پی رسمیت یافتن انتصاب خویش به‌ موجب حکمی که توسط رئیس شورای حکام صادر می گردد، توانایی خواهد داشت حسابی را نزدیکی از بانک‌های معتبر جمهوری اسلامی ایران افتتاح نماید تا اقدامات لازم، مطابق قوانین و مقررات کشوری مرتبط، برای انتقال بودجه ی مرکز به حساب مورد اشاره صورت پذیرند.

5-3-2- تمامی اسناد مالی مرکز، صرفاً، با امضای رئیس مرکز و همچنین معاون مالی و اداری مرکز، مشترکاً، لازم الاجرا خواهند بود (رک مجموعه قوانین و مقررات مرکز، صص 37-41، پیوست شماره‌ ی 1: نمودار تشکیلات اجمالی مرکز).

5-3-3- شورای حکام مختار است که فرد واحدی را در سمت رئیس مرکز برای دوره های تصدی متوالی انتخاب کند.

5-3-4- هرگونه پیشنهادی در ارتباط با انتصاب یک رئیس جدید قبل از اتمام دوره‌ ی 4 ساله ی مورد اشاره، مستلزم اخذ دوسوم آرای موافق از جمع آرای مأخوذه از اعضای شورای حکام در جریان یکی از جلسات آن خواهد بود.

5-3-5- وظایف رئیس مرکز

رئیس مرکز از اختیارات لازم برای انجام وظایف مشروحه‌ ی زیر برخوردار خواهد بود:

الف) شناسایی و استخدام نیروی انسانی کارآمد لازم برای عملکرد مطلوب دبیرخانه مرکز (رک 4-5)؛

ب) اداره‌ ی دبیرخانه ی مرکز؛

پ) مدیریت وظایف مرکز بر اساس برنامه ی کار و بودجه ی مصوب شورای حکام، و تحت نظارت هیئت اجرایی و شورای حکام مرکز؛

ت) تسلیم پیش‌ نویس پیشنهادی برنامه ی کار و بودجه ی مرکز به شورای حکام؛

ث) تدوین دستور کار نشست‌ های شورای حکام / هیئت اجرایی، در همکاری با هیئت اجرایی، همچنین، پیش نویس هرگونه سند یا اصلاحیه هایی بر اسناد موجود که ممکن است در جریان تدارک دیدن نشست های شورای حکّام نیاز به آن ها تشخیص داده شود.

5-4- دبیرخانه

مرکز، در تشکیلات خود، دبیرخانه ای دائمی خواهد داشت که ترکیب آن به نحوی خواهد بود که امورات محوله به‌ نحو مطلوب به انجام برسند. دبیرخانه توسط رئیس مرکز اداره خواهد شد.

5-4-1- وظایف دبیرخانه

دبیرخانه ی مرکز مسئول موارد زیر خواهد بود:

الف) یاری رسانی به رئیس مرکز در امر تدوین پیش نویس اسناد و رویه های مرکز جهت تسلیم به شورای حکام؛

ب) یاری رسانی به رئیس مرکز در امر تدوین پیش‌ نویس برنامه و بودجه ی مرکز جهت تسلیم به شورای حکام؛

پ) یاری رسانی به رئیس مرکز در امر تدوین پیش نویس دستور کار برای نشست های شورای حکام و شورای اجرایی مرکز و همچنین پیش نویس گزارش‌های مربوطه؛

ت) یاری‌ رسانی به رئیس مرکز در امر تدوین پیش‌ نویس پیشنهاد‌های تسلیمی برای تأسیس کمیته های تخصصی/ مشورتی تحت شورای حکام، در راستای راهبرد کلی برون سپاری اجرای طرح ها، و واگذاری آن ها به تشکل های تخصصی، به‌ منظور ترغیب امر ظرفیت سازی در جمع اجتماعات محلّی؛

ث) یاری‌ رسانی به رئیس مرکز در امر هماهنگ سازی امور در جمع کمیته‌ های تخصصی/ مشورتی مرکز، و مابین این کمیته-‌ها و مرکز، و تدوین گزارش‌های مربوطه جهت تسلیم به شورای حکام مرکز.

5-5- کمیته های تخصصی/ مشورتی

نظر به گستردگی دامنه ی مقوله ی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی و بزرگی مجموعه ی تجلیات تحت آن، هم‌چنین به‌منظور تحقق اهداف مرکز در اقدامات تحقیقاتی مربوطه تأکید دارد، عمده ی وظایف تخصصی و اجرایی مرکز در راستای راهبرد عام «برون‌ سپاری» پی‌گیری خواهند شد که مشارکت تشکل های خارج از مرکز را در چشم انداز خود دارد. در همین راستا، مرکز کارکرد دبیرخانه‌ ای را خواهد داشت که نقش هماهنگ کننده را در این ارتباط ایفا خواهد نمود، و عملکرد مطلوب تشکل های مشغول همکاری را هدایت خواهد کرد.

بر این اساس، مرکز به منظور ارتقای کارکرد و برنامه‌ های خود، وظیفه ی تأسیس تعدادی کمیته‌ ی تخصصی / مشورتی را در حوزه های مختلف تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی به‌عهده خواهد داشت. با انجام این کار، مرکز جایگاه واسطه-‌ای را خواهد یافت که، از سویی، کمیته های تخصصی / مشورتی مزبور را با یکدیگر مرتبط خواهد کرد و، از سوی دیگر، موجبات ارتباط آن ها را با هیئت اجرایی و شورای حکام فراهم خواهد ساخت.

علائق و ترکیب کمیته های تخصصی / مشورتی مورد اشاره بر اساس پیشنهاد رئیس مرکز، و تصویب رئیس شورای حکام، تعیین می گردند.

 

ماده ی 6

اعتبارات

6-1- دولت متعهد است، برای سال های اولیه ی تأسیس مرکز، سالانه مبلغ 500.000 دلار آمریکا، که در توافق نامه ی منعقده با یونسکو تصریح شده، به مرکز اختصاص دهد.

6-2- تعیین اعتبارات سالانه برای دوره های بعد از سال های اولیه مطابق توافق‌ نامه ی منعقده با یونسکو خواهد بود.

6-3- مرکز مجاز است از کمک های مالی اعطایی از سوی کشورهای عضو و / یا تشکل های ملی، منطقه ای، یا بین المللی، و / یا مؤسسات و سازمان های غیردولتی، و / یا اشخاص / تشکل های حقیقی و حقوقی برخوردار گردد.

6-4- شورای حکام تنها ارگانی خواهد بود که اختیار اتخاذ تصمیم در خصوص نحوه‌ ی تخصیص و مصروف داشتن مبالغ مورد اشاره را خواهد داشت.

6-5- پیشنهاد‌های مربوط به انواع کمک های مالی اعطایی از سوی کشورهای عضو به مرکز بخشی از دستور کار نشست های شورای حکام را تشکیل می دهد. 

 

ماده ی 7

همکاری با یونسکو

یونسکو و مرکز در محدوده‌ ی اختیارات و وظایف خود با یکدیگر همکاری خواهند داشت. در همین راستا، مشارکت های زیر پیش‌ بینی می گردند:

7-1-مشارکت یونسکو

7-1-1- یونسکو به یاری‌رسانی در راستای تحقق آرمان ها و اهداف راهبردی خود خواهد پرداخت، که به شکل کمک فنی در ارتباط با فعالیت های مرکز خواهد بود.

7-1-2- یونسکو متعهد است که:

الف) مرکز را در حوزه های تخصصی از یاری متخصصان خود بهره مند سازد؛

ب) مرکز را در برنامه‌ های مختلفی که اجرا می نماید، و مشارکت مرکز در آن‌ ها در جهت تحقق اهداف یونسکو و مرکز سود مند به نظر می رسد، سهیم کند؛

پ) در مواردی که مقدور است، به امر تبادل موقت کارکنان بپردازد که، در این وضعیت، پرداخت حقوق و مزایای کارکنان مورداشاره کماکان توسط سازمان مبدأ صورت انجام خواهد شد؛

ت) اطلاعات لازم را در ارتباط با برنامه هایش در حوزه ی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی را در اختیار مرکز قرار خواهد داد.

7-1-3- در موارد فهرست شده در بالا، تحقق یاری‌ رسانی‌های مذکور، صرفاً، در چهار چوب برنامه ها و بودجه ی یونسکو خواهد بود.

7-2- مشارکت دولت

در قانون کشوری بودجه‌ ی سالانه ی جمهوری اسلامی ایران یک ردیف بودجه‌ ی جداگانه برای مرکز ایجاد خواهد شد. دولت، با واسطه گری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ایران، تمامی منابع موردنیاز برای اداره و کارکرد مطلوب مرکز را، اعم از مالی و غیره، تعبیه خواهد نمود، ازجمله، منابع موردنیاز برای کارکنان مرکز، مکان استقرار آن، سامان دهی به فعالیت های مرکز و سامان دهی به نشست های شورای حکام و هیئت اجرایی. برای سال های نخست، مبلغی برابر با دست-کم، 500.000 دلار آمریکا، به‌ طور سالانه تأمین خواهد گردید.

 

مادّه‌ ی 8

جغرافیا

نظر به ناممکن بودن محدود سازی تحقیقات علوم پایه پزشکی و تغذیه انسانی در درون مرز های سیاسی-اداری کشورها، که به سبب طبیعت پویای آن حادث می شود که، به‌ نوبه‌ ی خود، گسترش پیوسته‌ ی آن را در بردارد، فعّالیّت‌ های مرکز در پهنه ی جغرافیایی‌ ای دنبال خواهند شد که در آن فرهنگ، به‌اصطلاح، آسیای غربی و مرکز ساری و جاری است.

بر این اساس، حوزه ی «آسیای غربی و مرکزی»، بدان‌ گونه که در اسناد موجود سازمان ملل متّحد تصریح شده، و همسایه-‌های بلافصل آن، که حاوی اشتراکات علمی، زنتیکی و نژادی است، گستره ی جغرافیایی فعّالیّت های مرکز را تشکیل می-‌دهد.