مطالعه اختلالات آترواسکلروتیک قلبی –مغزی عروقی در شهر مشهد
مقدمه
سکته های قلبی و مغزی مهمترین علل مرگ و میر و همچنین ایجاد ناتوانی های جسمانی در دنیا می باشند. این اختلالات بسیار مهم منجربه آسیبهای غیرقابل برگشت جسمانی و عاطفی برای بیماروخانواده وی شده واز طرف دیگرهزینه های بهداشتی و درمانی قابل توجهی را به فرد وجامعه تحمیل می کند. همانطور که مطالعات بزرگ مشابه دردنیا نشان داده است ،انجام پژوهش های جامعه نگروآینده نگر با شناخت روشهای پیشگیری های اولیه ، ثانویه و ثالث سیاست گذاری های بهداشتی و درمانی را درجوامع تحت تاثیرقرار می دهد، و شناخت علل وعوامل خطر آفرین دراین زمینه که از اهداف اصلی سازمان بهداشت جهانی می باشد ، مقدور و میسرمی گردد. درحال حاضر مطالعه فرامینگهام اساس بسیاری ازسیاست گذاری های بهداشتی درجوامع غربی است واز آنجا که مطالعات مشابه در دنیا بسیارمحدود می باشد، دربسیاری ازکشورهای جهان ازجمله کشورما عمده سیاست گذاری های بهداشتی درمانی براساس این مطالعه ومطالعات کوچک و پراکنده ای که در برخی شهرها انجام شده است می باشد. شایان ذکر است به لحاظ اهمیت موضوع ، در تحقیق حاضر که مطالعه ای همگروهی است، وضعیت سلامت جامعه و شیوع فاکتورهای خطر شناخته شده وبروز حوادث قلبی مغزی عروقی در این افراد و سپس تعیین عوامل خطر آفرین در ایجاد آترواسکلروز در جامعه ما که عوارض آن می تواند منجر به سکته های قلبی ومغزی گردند، مورد بررسی قرار می گیرند. فعالیت بدنی و تغذیه افراد نیز که ازفاکتورهای مهم تاثیرگذار درسلامت جامعه می باشند مورد بررسی قرار خواهند گرفت. پس ازآن شناسایی عوامل خطر جدید و تعیین آستانه های جدید برای فاکتورهای قبلی شناخته شده نیزمیسرخواهد بود. امید است نتایج حاصل ازاین پژوهش درکشورودرسطح منطقه منجربه اتخاذ سیاست های بهداشتی جدیدی جهت پیشگیری ازآترواسکلروزوعوارض مهم آن گردد.
اهداف مطالعه
اهداف کلی (General objectives) :
تعیین فراوانی اختلالات آترواسکلروز،بیماریهای قلبی ، مغزی وعروقی وارتباط آن باعوامل خطربیماری درجمعیت شهرمشهد ازسال 1386 با پیگیری 10 ساله.
اهداف اختصاصی (Specific objectives) :
- تعیین میزان شیوع تری گلیسرید بالادرجمعیت شهرمشهد و بروزسالیانه آن درطی پیگیری 10ساله
- تعیین میزان شیوع قندخون بالا درجمعیت شهرمشهد وبروزسالیانه آن درطی پیگیری 10ساله
- تعیین میزان شیوع HDL پایین درجمعیت شهرمشهد و بروزسالیانه آن درطی پیگیری10 ساله
- تعیین میزان شیوع LDL بالادرجمعیت شهرمشهد وبروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزانBMI وتغییرات آن درجمعیت شهرمشهد وتغییرات سالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان مصرف دخانیات درجمعیت شهرمشهد وبروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین فراوانی سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری قلبی عروقی درجمعیت شهرمشهدو بروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین فراوانی سابقه خانوادگی ابتلا به سکته مغزی درجمعیت شهرمشهد وبروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین فراوانی سابقه خانوادگی ابتلا به سکته مغزی وقلبی درجمعیت شهرمشهد وبروز سالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین سطح فعالیت بدنی درجمعیت شهرمشهد ومیزان تغییرسطح فعالیت بدنی سالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان شیوع دیابت درجمعیت شهرمشهد وبروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان شیوع سندرم متابولیک براساس تعاریف مختلف درجمعیت شهرمشهد وبروز سالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان شیوع فشارخون سیستولیک بالا درجمعیت شهرمشهد وبروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان شیوع فشارخون دیاستولیک بالا درجمعیت شهرمشهد وبروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین وضعیت تغذیه ای درجمعیت شهرمشهد وتغییرات سالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان شیوع چاقی درجمعیت شهرمشهد و بروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان سطحhs CRP درجمعیت شهرمشهد وتغییرات سالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین میزان شیوع آترواسکلروزدرجمعیت شهرمشهدوبروزسالیانه آن درطی پیگیری 5 ساله
- تعیین ارتباطی بین عوامل خطراهداف 1 تا 17 باابتلا به آترواسکلروز(بروزحوادث قلبی مغزی عروقی)
اهداف کاربردی (Applied objectives) :
با تعیین عوامل موثربرایجاد آترواسکلروزوتعیین میزان شیوع هریک ازعوامل می توان برنامه های مفیدوکاربردی درجهت پیشگیری و درمان بیماران قلبی و مغزی وعروقی درکشورانجام داد.
اطلاعات مربوط به روش اجراء طرح :
فازاول
این مطالعه، مطالعه همگروهی (cohort) بر روی 10000 نفرکه بصورت تصادفی از جمعیت شهری مشهد به روش طبقه ای خوشه ای جمع آوری می شوند ،انجام شد. با مراجعه به درب منزل افراد مورد مطالعه توسط همکاران طرح بصورت چهره به چهره راجع به طرح توجیه شدند ودرصورت داشتن تمایل به همکاری درطرح، رضایتنامه کتبی ازایشان اخذشد. دراین مرحله فهرست خانوارشامل آدرس محل سکونت ،شماره خوشه ،شماره تلفن، سن و تعداد افراد ساکن تهیه شده و پس ازآن نقشه کامل خوشه انتخاب شده تهیه گردید.سپس دعوتنامه جهت ورود به مطالعه به ایشان داده شد وزمان مراجعه برای ویزیت ، تکمیل پرسشنامه ،انجام معاینات وآزمایشات لازم برای آنها مشخص شد. افراد مورد مطالعه ازهرخانوارحداکثردونفرازجنس متفاوت که سن بالای 35 و کمتراز 65 سال داشتند، انتخاب شدند درصورتیکه تعداد افراد دریک جنس بیش ازیک نفربود بطورتصادفی یکی ازآنها وارد مطالعه شد. توسط کارآموزان پیراپزشکی شامل پزشک عمومی ،پرستارو تکنسین آموزش دیده وبا استفاده ازپرسشنامه که روایی وپایایی آن توسط یک مطالعه مقدماتی مورد تایید قرارگرفت. اطلاعات مربوط به عوامل دموگرافیک، تغذیه ای وانترپومتریک،جمع آوری شد ومعاینات کامل قلبی عروقی الکتروکاردیوگرافی وآزمایشات سرمی (شامل FBS، کلسترول،تری گلسرید، hs-CRP CBC,HDL,LDL) با استفاده ازسرم ناشتای افرادشرکت کننده انجام شد. برای افرادی که بیماری های آترواسکلروتیک قلبی ،عروقی ومغزی داشتند پرسشنامه بطورکامل تکمیل شد ولی پیگیری 5 ساله صورت نگرفت. پس ازبررسی های اولیه درصورت وجودعوامل قطعی خطرآفرین عروقی توصیه های کلی جهت مراجعه بیماربه مراکزبهداشتی درمانی به لحاظ مسائل اخلاقی صورت گرفت.افرادموردمطالعه سالانه به شیوه غیرحضوری موردمصاحبه قرارگرفتند درصورت شک به هرگونه مشکل عروقی بیماران جهت بررسی های تخصصی دعوت شدند.پس از5 سال مجداداٌپرسشنامه تکمیل ومعاینات وآزمایشات برای گروه مورد بررسی انجام شد. بروزحوادث قلبی ،عروقی مغزی به عنوان endpoint مطالعه بودند وتاثیرفاکتورهای اولیه دربروزحوادث فوق مورد بررسی قرارگرفت.حوادث قلبی بصورت بروزآنفارکتوس میوکارد براساس آخرین توصیف WHO که پیوست شدند یا وجود تنگی بیش از 50%درآنژیو گرافی یا درد آنژین تیپیک قفسه سینه که با تستهای غیرتهاجمی یا تهاجمی منشاءقلبی بودن آن تائیدگشت ودرموارد مشکوک پانل متخصصین راجع به آن تصمیم گیری انجام دادند.تایید سکته مغزی براساس پیدایش علائم بالینی منطبق برتعریف سازمان بهداشت جهانی میباشد.دفترچه ای حاوی معاینات اولیه ونتایج آزمایشات دراختیارمراجعین قرارگرفت ودرصورت وجودعلائم بالینی منطبق بر بیماری های عروقی به مراجعین توصیه شد که به مراکزدرمانی تخصصی مراجعه نمایند.
فازدوم
درادامه جمعیت اولیه مطالعه، فراخوان شده ومجددا ضمن ایجادبانک نمونه،مو، ناخن، سرم، پلاسمای هر فرد، آزمایشها مجددا روی نمونه خون وسرم ناشتای این افراد انجام شد و ریسک فاکتورهای احتمالی بررسی گردید.همچنین گرفتن فشارخون، گرفتن نوارقلب ،اندازهگیری اطلاعات دموگرافیک، فعالیت بدنی، نحوه تدخین، تغذیه FFQ وتغذیه 24 ساعته، فرم مخصوص زنان متاهل، اندازه گیریهای آنتروپومتریک ، پرسشنامه تخصصی قلب و عروق و فشارخون، تست اضطراب و افسردگی انجام گرفت. برای وارد نمودن اطلاعات اخذ شده ازبیماران درقالب پرسشنامه های مختلف، ازنرم افزارهای هوشمندی استفاده شد تاحتی الامکان ازورود داده های پرت وگم شده جلوگیری شود. دراین مرحله همچنین مرگ و میرهای رخ داده شده درجمعیت کوهورت مشهد شناسایی شده وعلت یابی شدندو پرسشنامه پیوست (verbal autopsy) برای این افراد تکمیل گردید. درادامه نیزکارشناس مسؤول پیگیری افراد فوت شده با مراجعه به مراکزدرمانی دانشگاهی، بیمارستانهای ذکرشده در پرسشنامه، مرکز بهداشت استان وپزشکی قانونی علت اصلی مرگ را تأیید نمود.
کنترل کیفیت
|
به دوبخش زیرتقسیم میگردد: |
||
|
ورودداده ها: واردکردن پرسشنامه های کاغذی به دیتابیس هامی باشد جمع آوری نمونه ها: کنترل اندازگیری قد،وزن،فشارخون،تن سنجی،اسپیرومتری،نوارقلب. کنترل انجام تست های بیوشیمیایی وهماتولوژی. |
مرحله Follow up
به طورمعمول بین فازهای اصلی که هرده سال انجام شد، درفواصل سه سال فالوآپ های تلفنی انجام گرفت(این روش بین فازاول و دو نیزدرسال 1390 و1393 انجام شد.) باتوجه به اینکه نمونه گیری فاز دوم درسال1396 انجام شد طبق روال قبلی پیگیری تلفنی درسال 1399 بایستی صورت می گرفت. بدین منظوردراین مرحله شرکت کنندگان ازنظربیماری های قلبی عروقی،ریوی و اختلالات خواب و فوت احتمالی به صورت تلفنی پیگیری شدند. درطی تماس تلفنی پرسشنامه تخصصی قلب وریه برای همه شرکت کنندگان وپرسشنامه خواب برای 1000 نفرازشرکت کنندگان (ازهمه مناطق شهرمشهد) ودرصورت فوت پرسشنامه مربوط به علت فوت تکمیل شد.
نمونه ی زیستی موجود :
|
MASHAD cohort study (MAshad Stroke and Heart Atherosclerotic Disorders Study) |
اهداف نمونه ی زیستی موجود
- ارزیابی تأثیر عوامل خطر محیطی ، تغذیه ای ، روانی - اجتماعی و ژنتیکی بر شیوع حوادث قلبی عروقی
- انجام برنامه های بهداشتی برای کاهش هزینه های بیماری ناشی از درمان ، تشخیص به موقع بیماری و پیشگیری از ان
- تشخیص و درمان عوامل خطر قلبی عروقی در میان بستگان درجه یک این بیماران مهمترین عامل در کاهش بروز و همچنین میزان مرگ و میر در حملات قلبی است
- بررسی تأثیر روزه داری بر بیماریهای قلبی عروقی
- توسعه روشهای تشخیصی و پیش بینی در افراد مستعد و استفاده از استراتژیهای مناسب مانند سبک زندگی و تغییرات رژیم غذایی ، ورزش و مطالعات دوره ای آزمایشگاهی از اهداف مهم این مطالعه برای جلوگیری از حوادث قلبی عروقی است.
